تربیت جنسی چیست و چه اهمیتی دارد؟
نقش حیرتانگيز تعليــم و تربيت در زندگي انسان بر هيچ کسی پوشيده نيست؛ زيرا تعليم و تربيت صحيح قادر است فرد را به کمال برساند و در هدایت به سوی اوج ارزشها به او یاری برساند. و تربیت ناصحیح میتواند انسان را به سقوط بكشاند.
به مجموع عادتهای فکری و خصوصیات رفتاری که یک شخص برای رسیدن به رشد صحیح نیاز دارد، تربیت گفته میشود. در واقع تربیت هماهنگ و تدریجی استعدادهای انسان میباشد.
تربیت جنسی بخش مهمی از تربیت است که برای آن تعاریف متعددی وجود دارد. بعضی معتقدند که تربیت جنسی به معنی انتقال معلومات جنسی به کودکان است، یعنی کودکان باید دانستنیهای ضروری جنسی را بیاموزند. بعضی دیگر تربیت جنسی را محدود به انتقال اطلاعات جنسی نمیدانند و معتقدند علاوه بر معلومات باید زمینه رشد غریزه جنسی را به نحوی مهیا کرد که بتوان از ابتذال و انحراف جنسی جلوگیری به عمل آورد. به نظر میرسد که تعریف دوم، تعریف جامع تری باشد، زیرا با رها کردن فرد با مجموعهای از معلومات، به رشد و تربیت او کمکی نمیکند.
چرا تربیت جنسی مهم است؟
غريزه جنسی يکی از غرايز طبیعی و بسیار پرقدرت در انسان است. اگر برای مهار و هدايت آن به موقع اقدامی صورت نگیرد، افسار اختيــار آن از دست آدمی رها خواهد شد و مانند چون طوفانی ســرکش، شخص را به تباهی منجلاب فســاد و تاریکی خواهد کشاند.
از آن جایی که حیات جنسی از بدو تولد آغاز میشود و در دوران بلوغ به اوج خود میرسد. ارضای غريزه جنسی به خاطر لذتی که به همراه دارد، روح و جسم کودک و نوجوان را به خود مشــغول مــی کند. تلاش جهت ارضای صحیح و مناسب اين غريزه در نه تنها هیچ مذهب و فرهنگی گناه آمیز و نکوهیده نیست. بلکه بسيار خوب و پسنديده است. اما این غریزه بايد از طريق تربیت جنسی صحیح و آموزش مناسب، کنترل و هدايت شود.
اساس شخصیت انسان در کودکی شکل میگیرد و در دوران نوجوانی و پس از آن به تثبیت میرسد، بنابراین والدین و مربیان باید از زمان کودکی به تربیت فرزندان اهتمام ورزند. اگر بخواهیم تربیت به صورت جامع و همه جانبه اعمال شد، باید تربیت جنسی کودک را حلقهای از زنجیر تربیت به شمار بیاوریم. اگر در این مورد غفلتی صورت گیرد، باید منتظر ظهور آسیبهای اخلاقی به نوجوانان خود باشیم.
از جمله آسیبهایی که سلامت تربیتی را در نوجوانان تهدید میکند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. روی آوردن به کانالهای اطلاعاتی مخرب و آلوده در نتیجه احساس سردرگمی و عدم ارضای حس کنجکاوی جنسی.
۲. احساس شرم و گناه از ظهور علایم بلوغ که رفته رفته نوجوان را به انزوا، و خود ارضایی میکشاند.
۳. عدم آگاهی از تکالیف و وظایف شرعی و وظایفی در برابر عوارض جسمی و روانی بلوغ که به سست شدن بنیان اعتقادی و اخلاقی در وی میانجامد.
بنابراین اگر بخواهیم که فرزندمان یک سیر طبیعی رشد را از نظر جنسی تجربه کند، حتما باید از کودکی توسط والدین و افراد دارای صلاحیت اطلاعات و راه کارهای لازم را دریافت کند. علاوه بر آن نظارت بر عکس العملها و رفتارهای او در رسیدن به هدف اصلی از تربیت جنسی کودک کمک شایانی خواهد کرد.
مهمتريــن موضوعاتــی کــه بايد در تربيت جنسی کودک رعايت شود عبارتند از:
۱ .ايجاد عادتهای پسندیده جنسی و پيش گيری ازعادتهای ناپسند جنسی.
۲ .ارایه پاسخهای متناسب با فهم کودک به سوالات جنسی آنها.
۳ . یاری رساندن در شکل گيری هويت جنسی که با جنسيت کودک تناسب داشته باشد.
۴ .پيشگيــری از بيــداری جنســی زودهنگام در کودک.
بررســیهای علمی روی بسیاری از کودکان نشان میدهد که بيــداری زود هنگام جنســی، میتواند زمينه ســاز بــروز بسیاری از هوس هــای ناصحیح، عادتهای ناپسند و انحراف آميز نظیر خودارضايــی، قــرار گرفتن کودک در معرض انواع ســوء اســتفادههای جنســی، و در نهایت، گسترش انواع مفاســد و آلودگی هاســت؛ از اين رو، بايد از بيداری جنسی زودهنگام کودکان جلوگيری کرد.
تربیت جنسی کودک و نوجوان وظیفه چه کسی است؟
آیا گفتگوی در مورد این مسئله سبب از بین رفتن پردههای حرمت بین کودک و والدین میشود؟
تربیت جنسی کودک از سخت ترین و حساس ترین تربیتها محسوب میشود و کوچکترین اشتباه و غفلت در این امر میتواند ضربات جبران ناپذیری به کودک وارد کند و وی را به وادی فساد بکشاند. بسیاری از مشکلات جنسی که بزرگسالی نمود پیدا میکنند، در واقع ریشه در دوران کودکی دارند. بنابراین، نقش والدین در تربیت جنسی کودک، نقش بسیار مهم و حساسی میباشد. ممکن است والدین در مورد آگاه کردن و به اشتراک گذاشتن معلومات جنسی با فرزندان خود هراس داشته باشند. شاید حتی تصور کنند که آگاه شدن فرزندان از این مسایل آنها را به گمراهی و ابتذال میبرد. از طرف دیگر، عدهای از والدین به دلیل حجب و حیا از ارایه این اطلاعات و پاسخ به سوالات جنسی کودک سر باز میزنند. در حالی که والدین به عنوان اولین مربیان تربیت جنسی کودک نقش حساسی در رفع ابهامات و ایجاد زمینه مناسب برای رویارویی با حیات جنسی آنها عهده دار هستند.
به هر اندازه که والدین در رفع چالشهای ذهنی کودک کوشاتر باشند، کودک تربیت جنسی جامع تری را تجربه خواهد کرد. کودکان باید بیاموزند که چگونه با هم جنس و جنس مخالف خود رابطه بر قرار کنند. امروزه در جامعهی ما، منابع ناسالم وغیر صحیح برای پاسخ گوئی به سوالات جنسی کودکان بسیار فراوان هستند. به همین علت خانوادهها باید به کنجکاوی کودکان خود را به طریق صحیح پاسخ دهند، تا دچار انحرافات جنسی نشوند. اگر کودک این اطلاعات را از طریق خانواده و در کنار پدر مادر خود و در فضایی امن دریافت کند. مسلما آینده کودک در این زمینه روشن خواهد بود. اما اگر این معلومات را دوستان و همکلاسیها، فضای مجازی و تلویزیون به او منتقل کنند، وی در بسیاری از این مسائل دچار اشتباه میشود و چه بسا این معلومات اشتباه تا سالهای آینده همراه او خواهند بود.
باورهای غلط والدین در مورد تربیت جنسی
نوع تربیت جنسی کودک و نوجوان در بستر هرخانوادهای با توجه به نوع فرهنگ، نژاد، مذهب و حتی نسبت به باورهای خرافی متفاوت است. در بسیاری از خانوادهها تربیت جنسی کودک به صورت آگاهانه انجام نمیشود.
هشت مورد از باورهای غلط والدین در مورد تربیت جنسی به شرح زیر هستند:
- فرایند تربیت جنسی یک فرایند مقطعی است و باید در اوایل نوجوانی انجام گیرد.
- اگر فرزندم از من سوال نمیپرسد پس نیازی نیست که مسایل جنسی را برای او شرح دهم.
- کسب معلومات جنسی میتواند مخرب باشد و باعث تحریک کودکم شود.
- کودکان درک جنسی و هیچ گونه احساس جنسی ندارند.
- اقدام به تقلید یک حرکت یا گفتار جنسی مثل بزرگسالان، به این معنا است که کودک آن را میفهمد.
- تربیت جنسی کودک محدود به پاسخگویی به سئوالات جنسی وی است.
- کودک من به این موضوعات جنسی اهمیتی نمیدهد و کنجکاوی نمیکند.
- والدین نیازی به یادگیری این مهارت ندارند و مربیان و معلمان میتوانند جایگزین مناسبی برای آموزش باشند.
- کودک من در معرض سوءاستفاده جنسی نیست.
تربیت جنسی در سنین مختلف
تربيت جنسي بايد طبق یک روند زمان بندي شــده، متناســب با ســن کودک و نوجوان و با یک برنامه ریزی عقــلانی و مبتني بر شناخت نيازها و توانایی هاي افراد صورت گيرد. عدم توجه به شرايط سني و ذهني در تربیت جنسی کودک نه تنها مثمر به ثمر نیست.بلکه شتاب زدگی در هر مرحله از رشد، مي تواند آســيب زا باشد و مسبب ایجاد ناهنجاري هاي باشد. هم چنين، صاحب نظران مربیان حوزه ي تربيتي و ديني، روانشناسان و مشــاوران باید با توجه به مقتضيــات ســني و زمانــي، طرحهای مناسب در اين رابطه ارائه دهند.
بسياری از روان شناسان معتقدند که سنین ٧ تا ١٢ سالگی «سن نهفتگی» يا «اختفای جنسی میباشد؛ بنابراين، برنامهی تربيت جنسی کودک هم بايد متناسب با اين دوران نهفتگی باشد.
زمان شروع تربیت جنسی کودک را میتوان از روی شروع سوالات جنسی او فهمید، بیشتر کودکان بین سنین ۳ تا ۵ سالگی کنجکاویهای بسیاری در زمینههای گوناگون به خرج میدهند. این سن بهترین موقع برای گفتگو و سوال و جواب با کودک است.اطلاعات جنسی که کودکان باید دریافت کنند، در سنین مختلف متفاوت هستند. بنابراین سطح تربیت جنسی در سنین مختلف متفاوت است.
کودکان تا ۵ سال
کودکان تا سن ۵ سالگی میبایست نام صحیح اعضای بدنشان را بدانند. اعضای تناسلی بدن را بشناسند، به کودک خود توضیح دهید که نوزاد چگونه متولد میشود. فرزند شما باید معنی حریم خصوصی را درک کند و آن را موقع دستشوی رفتن و تعویض لباسهایش رعایت کند و قادر باشد با والدین خود در مورد جنسیت و هویت مذکر و مونث خود با اعتماد به نفس و عزت حرف بزند.
کودکان تا ۹ سال
کودکان تا سن ۹ سالگی باید به این شناخت رسیده باشند که گیاهان و جانوران چگونه تولید مثل میکنند. تفاوت بین جنس مذکر و مونث را درک کند و بتواند از اسامی صحیح برای صحبت در مورد اندام تناسلی خود استفاده کنند. قادر به مطرح کردن احساس خود با والدینشان باشند و نسبت به سلامتی و حفظ حریم شخصی خود مسئولیت پذیر باشند.
کودکان تا ۱۳ سال
کودکان 9 تا 13 ساله باید جنسیت را کاملا درک کرده و به عنوان بخش طبیعی از حیات قبول کرده باشند. دخترها و پسرها قبل از رسیدن به سن بلوغ باید با مفاهیمی مثل عادت ماهیانه و احتلام آشنایی پیدا کنند. مادر وظیفه دارد که مراقبتهای مربوط به بهداشت ناحیه تناسلی را در آستانه بلوغ جنســی به دخترش بیاموزد. پسران نوجوان هم به یادگیری نزاکت و ادب، در رابطه با دختران، نياز دارند. بنابراین پدر بايد از طریق آموزش صحیح و مداوم، دانستنیهای ضروری دوران بلوغ را یاد دهد.
دختران و پسران میبایست نسبت به تغییراتی که با رسیدن به سن بلوغ در بدنشان اتفاق میافتد، آگاهی داشته باشند. توانایی تعریف روند تولید مثل را داشته باشند. همچنین شروع به کسب اطلاعات در مورد بیماریهای مقاربتی مثل: ویروس ایدز، هپاتیت و ..کنند. کودک ۱۳ ساله باید درک کند که مفهوم سوءاستفاده جنسی و عاطفی چیست و چطور باید آنرا تشخیص دهد، چگونه باید از خود در مقابل کسانی که چنین قصدی دارند محافظت کند و اگر احساس خطر کرد، چه رفتاری از خود نشان دهد. بنابراین طبق یک تربیت جنسی صحیح، کودک باید تا ۱۳ سالگی همه اطلاعات جنسی لازم را کسب کرده باشد.
چگونه به سوالات جنسی کودکان پاسخ بگوییم؟
اگر ما به عنوان والد یا مربی بپذیریم كه بسياري از رفتاري هاي ناپســندی که از کودکان و نوجوانان سر می زند، در واقع انعکاس رفتار نا صحیح و ناســالمي بوده كه از طرف خود ما ظاهر شــده اســت و اگر قادر باشیم تربيت «طربنــاك» را با تربيت «ســوگناك» جایگزین كنيم، آن زمان میتوان گفت که معنی تربیت جنسی را به شکل صحیح دریافتهایم و مجال بروز تنشها، هيجانات و زمينه ي تخليه فشــارهاي رواني فرزنــدانمان را در قالب رفتار و اعمال خودانگيخته فراهم کردهایم. حس ماجراجويي و لذت طلبي در نوجوانان به جاي ســركوب شدن، به شكل صحیح و هدايت شده رشد پیدا میکند؛ همه هيجانها و لذت جوییها در قالب ارزشهای اجتماعی، هنجارهای مقبول، و اعتقادات سازنده ي ديني و معنوي سازمان یافته ظهور پیدا میکنند؛ عشــق مجازي به عشق حقيقي، لذت مادي جایگزین لذت معنوي، خطرپذيري تبدیل بــه ايثارگري، خودخواهي جانشین خودشــكوفايي، و در نهایت غريزه ي جنسي به یک عشق متعالي تبديل خواهد شد. یک مرحله مهم از تربیت جنسی کودک پاسخگویی صحیح به سئوالات او است.
پاسخ گویی صحیح شامل چهار مرحله است:
مرحله اول: از سوالات جنسی فرزندتان استقبال کنید. اضطراب، شرم و شوخی را کنار بگذارید. در نهایت دقت به تک تک سوالات، جواب روشن و قابل درک دهید. صبوری به خرج دهید. بهتر است که پدر و مادر هر دو مشترکا در پاسخ گویی به سوالات جنسی کودک شرکت کنند. بعضی از کودکان هرگز شروع کننده مباحثی در این رابطه نیستند، در این صورت شما میتوانید شروع کننده باشید. سعی کنید یک فضای صمیمی را ایجاد کنید تا کودک شما معذب نشود. آن چه را که میخواهید به کودک خود آموزش دهید از قبل روی کاغذ نوشته یا تمرین کنید. سعی کنید احساسات و حالت اضطراب را در کودک خود درک کنید.
مرحله دوم: نحوه رفتار شما باید به نحوی باشد که کودک از مطرح کردن سوال، پشیمان نشود. از وی بپرسید که در مورد آن موضوع چه فکر میکند، تا با سطح آگاهی کودک نسبت به مسئله آشنا شوید. از او بپرسید که چه چیزی باعث شده این سوال برایش مطرح شود. دقت داشته باشید که پاسخهای شما، کوتاه و حدالامکان ساده باشند تا کودک بهتر بتواند آنها را در ذهناش حلاجی کند. پاسخهای خرافاتی به تربیت جنسی کودک لطمه وارد میکند. به یاد داده باشید که همیشه باورهای غلط والدین در مورد تربیت جنسی کودک بیشتر مانع را برای رشد او ایجاد میکند.
واکنش صحیح والدین در مقابل کودکانی که در معرض پیامهای جنسی قرار گرفته اند
اگر کودک شما در معرض پیامهای جنسی قرار گرفت، حتما باید مداخله کنید. برای مدیریت مشکل به وجود آمده، واکنش هیجانی از خود نشان ندهید. ابتدا با دقت به حرفهای کودک خود گوش کنید، برای این کار باید حس اعتماد او را جلب کنید. به او اطمینان دهید که قصد تنبیه و سرزنش کردن ندارید و میتوانید امنیت او را در جهت پیشگیری و عدم تکرار مجدد اتفاق فراهم خواهید کرد. واکنشهای کودک را تا مدتی بعد از اتفاق نادیده بگیرید و سعی کنید به او یاری برسانید تا به ثبات برسد.
تربیت جنسی و خودارضایی در کودکان
تربیت جنسی کودکان در سنین مختلف حائز اهمیت است .خود ارضایی در کودکان در اشکال مختلفی بروز میکند. ور رفتن با آلت تناسلی، مالیدن بدن به اشیاء و سطوح، قرار دادن عروسک یا اسباب بازی بین پاها و.. نشانههای خود ارضایی در کودکان هستند. اگر والدین با زیر نظر گرفتن رفتارهای کودک متوجه عادت او به خودارضایی شدند، باید از پرخاش و رفتارهای هیجانی پرهیز کنند. توجه داشته باشید که عکس العمل شما، تصویر بلند مدت او نسبت به بدنش را تعیین میکند. اطمینان حاصل کنید که دست زدن کودک به اندامهای جنسیاش به خاطر یبوست و خارش یا حساسیت نباشد. بهتر است لباسهای کودک از جنس نخی و آزاد باشند تا باعث تحریک نشوند. اگر خودارضایی در کودک به شکل عادت درنیامده است، میتوانید از آن چشم پوشی کنید. هنگام توجیه کودک، با کلامتان در او احساس گناه ایجاد نکنید. حواس کودک را به سرگرمیهای مفید بازیهایی که در آن دستها مشغول باشند، معطوف کنید.کودکانی که در حضور دیگران هم خودارضایی میکنند یا این عملشان با الفاظ رکیک و پرخاش همراه است، نیازمند به درمانهای روانپزشکی دارند.
سواستفاده جنسی در کودک به معنای درگیر کردن او در مسائل جنسی با زور و اجبار است. بنابراین وقتی که یک شخص بزرگسال از طریق فریب یا اجبار، اقدام به برقراری رابطه جنسی با یک کودک میکند، به این عمل سواستفاده جنسی گفته میشود. والدین و مربیان موظف هستند که از طریق آموزشهای صحیح، در تربیت جنسی کودک کوشا باشند.
نمونههایی از آموزشهای مراقبت جنسی و نقش والدین در تربیت جنسی کودک:
۱. به کودکتان بیاموزید که اندام تناسلی خود را، جز در حمام و دستشویی باید بپوشاند.
۲. به او توضیح دهید که کسی جز والدین یا پزشک اجازه دیدن اندام خصوصی او را ندارد.
۳. کودک شما باید بداند که کتک زدن، لمس آلت تناسلی و توهین را باید با شما در میان گذارد.
۴. به او بیاموزید که در صورتی که کسی قصد تعرض داشت، به چشمان او نگاه کند و قاطعانه به او« نه »بگوید.
۵. فرزندتان را با کودکان بزرگ تر از خود یا همسایهها و آشنایان غیر قابل اعتماد تنها نگذارید. در کودکان مبتلا به مشکلات ذهنی و عقب ماندگی، خطر تعرض پر رنگ تر است.
۶. کودک باید درک کند که تسلیم شدن بی چون و چرا به معنای احترام به بزرگ تر نیست.
اهداف تربیت جنسی
۱. رسیدن به رشد و تکامل فردی
۲. ایجاد نسل سالم
۳. ایجاد جامعه سالم
در بيشتر کشورهای جهان سوم و حال توسعه، برنامه ریزی و سياســتهای منسجمی برای حفظ صيانت و تربيت جنسی صحیح کودکان و نوجوانان در نظر گرفته نشده است.امروزه در ميان سیل مشــکلاتی که کودکان در آستانع بلوغ با آنها دست و پنچه نرم میکنند، تربيت جنســی از اهميت ويژهای برخوردار است. بايد اعتراف کنیم که اين مشکلات همزمان با ماشينی شدن بيشتر زندگی، افزايش مدت زمان تحصيل، رواج تجمل گرایی در بیشتر خانوادهها، و متزلزل شدن پايه هــای اعتمــاد دختــران و پســران به هم ديگر، ابعاد بزرگ تر و پيچيده تری پیدا کرده است. بسياری از ناهنجاریهای اجتماعی نتیجه طغيان امیال جنسی است، امیالی که یه درستی شناخته و هدایت نشدهاند و باعث به هم خوردن نظم اجتماعی و به خطر افتادن ســلامت جامعه و نسل آینده خواهد شد.
در این میان نقش والدین در تربیت جنسی کودک و نوجوان بسیار پر رنگ است. آموزشهایی که والدين به فرزندانشان ارایه میدهند، بايد شامل اطلاعات جامع در زمينــهی روابط انســانی، درک هويت جنســی، رعايت مســائل بهداشــتی، فراگیری مهارتهای زندگی، شناخت ارزشها و هنجارهای اجتماعی، قدرت بيان احساسات و نيازهای شخصی، تصميم گيریهای قاطعانه و مسئولانه، و در راستای افزايش عزت نفس آنان باشد.
از نظر اســلام تنها راه صحیح ارضای طبيعی غريزهی جنســی در زنان و مردان، ازدواج اســت. برخلاف تصور بعضی ذهنهای بیمار که امر مقدس ازدواج را تنهــا یک کانال برای ارضــای غرایز نفســانی میدانند، هدف اســلام از اين ســنت الهی و اجتماعی، علاوه بر تأمين خواســتههای غریزی، رسیدن به آرامش و ادامه نسل و کمال فردی مسلمانان است. همه اديــان الهی همیشه به مردم ســفارش کردهاند که برای رفع نيازهــای نفسانی، راههای طبيعــی و مشــروع را انتخاب کنند و از کج روی و فساد بپرهيزنــد. دين اسلام نيز به خاطر توجهی که به نيازهای فطری انســان دارد، در جهت ارضای صحيح آن هــا قوانین شرعی مناســبی وضع کــرده و راهکارهای منطقــی در اين زمينه ارائه داده است. ازدواج از نظر اسلام، یگانه راه تعديل و ارضای غريزه جنسی برای زنان و مردان است و پیروی از قوانین اسلام سعادت دنیوی و اخروی انسان را در پی خواهد داشت.
زنــان و مردان جــوان امروز، والدين نســل آينده هستند. بنابراین باید به آنها این فرصت داده شــود تــا با فراگیری تربیت جنسی ظرفيت خود را در جهت ســلامت نسل آینده توسعه دهند و شیوه تربیت و پرورش فرزندان سالم را بياموزند.
مطالب زیر را حتما بخوانید
-
آسیب فضای مجازی در تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان
864 بازدید
-
چه زمانی مسواک زدن کودک را شروع کنیم؟
1.43k بازدید
-
همه چیز درباره ی سوراخ کردن گوش کودک و مسائل مربوط به آن
685 بازدید
-
فرزند پروری بعد از طلاق و جدایی باید چگونه باشد؟
378 بازدید
-
علل لجبازی و پرخاشگری در کودکان و طریقه ی مواجهه ی درست با آن
870 بازدید
-
بهترین سن یادگیری زبان دوم چه زمانی است؟
1.17k بازدید
دیدگاهتان را بنویسید