آسیب فضای مجازی در تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان
از لحظه ای که اینترنت وارد زندگی انسان ها شد تا امروز با تمام شایستگی ها و مزیت هایش یک سری نگرانی ها را به خانواده ها تحمیل کرده است. با توجه به ویژگی های خاص فضای مجازی و جدید بودن این پدیده، بسیاری از والدین ، امکان یا قدرت کافی برای شناخت دقیق این فضا و کاربردهای آن ندارند. عدم آشنایی مناسب آنها با این فضا و در مقابل استفاده روزانه جوانان و حتی کودکان در این فضای محرمانه و خصوصی می تواند بسیار مخرب باشد. کودکان به مکان های مختلف در این فضا دسترسی دارند. بدون هیچ گونه مراقبت و نظارت توسط بزرگتر ها ! آن ها گاهی اوقات به دلیل ویژگی های سنی و کنجکاوی ها تحت تأثیر فضاهای ناسالم موجود در اینترنت قرار می گیرند.
از لحظه ای که اینترنت وارد زندگی انسان ها شد تا امروز با تمام شایستگی هایش یک سری نگرانی ها را به خانواده ها تحمیل کرده است. مسئله ای که به همه جوامع مرتبط است و محدود به یک جامعه یا اقلیت خاص نیست.
آسیب فضای مجازی و راه های مقابله با آن
فضای مجازی و کودکان
کودکان بیش از ۲۵٪ جمعیت جهان را تشکیل می دهند و آنلاین بودن به بخش مهمی از زندگی هر انسانی تبدیل شده است. تخمین زده می شود که حدود یک میلیارد کودک در سال ۲۰۱۸ از اینترنت استفاده کرده اند. اما با توجه به شیوع ویروس کرونا و اجرای اقدامات سختگیرانه قرنطینه، آمار قابل توجهی از کودکان و جوانان با استفاده از اینترنت، تحصیل می کنند. در زمان شیوع بیماری، سرانجام بیش از 1.5 میلیارد کودک و جوان آسیب دیده از تعطیلی مدارس در سراسر جهان به فضای مجازی روی آوردند. افزایش استفاده از اینترنت به لطف آموزش آنلاین نیز در این فرایند موثر بوده است.
آسیب فضای مجازی برای کودکان در اجتماع
کودکان و نوجوانانی که دسترسی آسان و بدون دردسر به اینترنت دارند و زمان زیادی را صرف آن می کنند، توانایی خود را برای تمایز بین فضای مجازی و واقعیت در طول زمان از دست می دهند. در فضای مجازی هر کسی که هر چیزی را که می خواهد منتشر می کند و این محتوا می تواند بدون محدودیت در اختیار فرزند شما قرار گیرد. این چنین است که مرز بین فانتزی و واقعیت از بین می رود.
مزیت و آسیب فضای اجتماعی در بین کودکان
تماشای تصاویر، ویدئوها، و به طور کلی محتوای خشونت آمیز یا صریح جنسی می تواند پیامدهای جدی برای کودکان داشته باشد. افزایش رفتارهای پرخاشگرانه، بی اعتنایی به رنج دیگران، و ناتوانی در تمایز بین محرک های زندگی واقعی و محرک های مصنوعی و… دیگر آسیب فضای مجازی برای کودکان است که به عنوان آسیب های اجتماعی طبقه بندی می شوند.
ضربه های روانی فضای مجازی برای کودکان
می خواهیم به شیوه طبقه بندی شده تر به آسیب های فضای مجازی برای بچه ها نگاه کنیم. مهمترین زیرمجموعه این آسیب ها، آسیب های روانی فضای مجازی برای کودکان است. کودکانی که زمان زیادی را در فضای مجازی می گذرانند ممکن است احساس انزوا و افسردگی را تجربه کنند. هر چه کودک در فضای مجازی بیشتر وقت بگذراند، زمان کمتری برای تعامل رو در رو با خانواده و دوستان خواهد داشت. علاوه بر این، هیجان و محرک ناشی از استفاده از اینترنت مصنوعی و غیرطبیعی است و در نتیجه کودکی که زمان زیادی را در این فضا می گذراند، ممکن است در برابر فعالیت های روزمره و گاهی کسل کننده احساس بی حوصلگی کنند.
آسیب اخلاقی اینترنت و فضای مجازی در تربیت دینی کودکان
یکی از بزرگترین مشکلات اجتماعی پیش روی جوامع امروزی، ضعف بنیان خانواده است. از آنجا که مشکلات خانوادگی خود را در قالب ناهنجاری های اجتماعی نشان می دهند، خانواده و سلامت آن از اهمیت فوق العاده ای برخوردارند. یکی از زمینه های اصلی مشکلات خانوادگی و نارضایتی از زندگی مشترک، فضای مجازی است که تحت تأثیر تولیدات رسانه ای ایجاد شده و سطح انتظار زندگی مشترک به ویژه در میان نسل جوان را بالا برده است. برخی از آسیب های اخلاقی اینترنت و فضای مجازی در تربیت دینی کودکان عبارت اند از:
تعارض ارزش ها مهمترین آسیب فضای مجازی در بین کودکان و نوجوانان
ظهور اینترنت و در کنار آن ارزش های غربی چالش های جدیدی را در کشورهای دیگر از جمله کشور ما به وجود آورده است. از آنجا که برخی از عناصر این پدیده با فرهنگ ما (ارزش های اسلام و ایرانی) متفاوت است، می توان گفت که اینترنت می تواند آسیب های اخلاقی زیادی به خانواده وارد کند. به عنوان مثال ظهور اینترنت باعث تغییر ارزش در خانواده ها شده است. یک مطالعه تجربی نشان داده است هنگامی که جوانان از اینترنت استفاده می کنند نا خواسته باعث کاهش ارزش خانواده می شوند.
بررسی آسیب فضای مجازی بر کودکان
اعتیاد به اینترنت دیگر آسیب فضای مجازی
اعتیاد به اینترنت می تواند مشکلات جدی آموزشی و خانوادگی را برای مردم ایجاد کند. اگر کاربران اینترنت نتوانند به مدت یک ماه با کمبود اینترنت کنار بیایند، یعنی اینکه به اینترنت اعتیاد پیدا کرده اند. متاسفانه امروزه شاهد این پدیده در میان جوانان به صورت فراوان هستیم. برخی از جوانان شب را تا صبح در اینترنت می گذرانند و تمام روز را می خوابند. این اتفاق باعث آسیب های بسیار دیگری می شود. این آسیب ها شامل آسیب های خانوادگی، ارتباطی، عاطفی، روانی، جسمی و اقتصادی می شود. عدم وجود روابط پایدار و صمیمانه با دیگران، عدم اعتماد به نفس و شکست در حوزه های مختلف زندگی به طور کلی، زمینه را برای اعتیاد افراد به اینترنت فراهم می کند.
عواقب اعتیاد به اینترنت
حتی کار بیش از حد با اینترنت که اعتیاد آور نیست، عواقب و پیامدهای مضری برای فرد و جامعه دارد و منجر به آسیب های شدید جسمی، مالی، خانوادگی، اخلاقی، اجتماعی و روانی می شود. علاوه بر موارد عنوان شده، یکی دیگر از پیامدهای اعتیاد به اینترنت مشکلات خانوادگی و تأثیر آن ها بر روابط زناشویی، والدین و کودکان است. آمارها نشان می دهد اعتیاد به اینترنت می تواند منجر به فروپاشی خانواده و طلاق نیز شود.
بررسی تاثیر فضای مجازی در بین والدین و فرزندان
گسترده تر کردن شکاف بین نسل ها
فضای مجازی شکاف بین نسل ها را گسترده تر کرده است و اکنون شکاف بین نسل دوم و سوم علاقه مند به اینترنت از دید کسی پنهان نیست. به گونه ای که هیچ کدام زبان دیگری را نمی فهمند. امروزه با ظهور دستگاه ها و فناوری های جدید در زمینه خانواده ها، می بینیم که والدین و کودکان ساعت ها کنار هم می نشینند؛ بدون اينکه چيزي براي گفتن داشته باشند . ما نمونه های کمتری از خانواده ها داریم که والدین و فرزندان در آن کنار هم بنشینند و از مسائل مختلف مربوط به خانواده و کار صحبت کنند و به دنبال نظرات یکدیگر در مورد مسائل مختلف باشند. در شرایط کنونی روابط موجود بین والدین و کودکان سرد شده و دو نسل به دلیل تفاوت های اجتماعی و تجربه های زیستی متفاوت، از دید خودشان به زندگی نگاه می کنند و آن را با توجه به دید خودشان تفسیر می کنند.
بلوغ زودرس کودکان و بحران وضعیت آنها دیگر آسیب فضای مجازی
ما بلوغ زودهنگام در دانش آموزان را به علت استفاده غیر مفید از فضای مجازی را داریم. نکته بعدی این است که کودکان ما مشکلات جسمی دارند. کودکان چاق هستند و قادر به انجام یک سری فعالیت ها نیستند. نیاز به صبر و تأمل دارند و خلاق نیستند. این ها از جمله موارد دیگری از تاثیرات و آسیب فضای مجازی در کودکان و جوانان هستند.
تاثیرات مخرب فضای مجازی
راه های حفاظت از امنیت و حریم خصوصی کودکان در فضای مجازی
با گسترش نفوذ اینترنت، دسترسی مردم به خدمات مختلف ارائه شده در فضای مجازی افزایش یافته است. کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند و از نسلی به نسل دیگر شاهد بلوغ توانایی های آنها برای استفاده از فناوری های مختلف و استفاده از اینترنت هستیم. با این تحولات، تهدیدهای مختلف در فضای مجازی مختلف در شبکه های اجتماعی که ویژگی اصلی آن تعامل و ارتباط با دیگر کاربران است، نگرانی ها در مورد ایمنی کودکان و نوجوانان را تا حد زیادی افزایش داده است. یکی از دلایل اهمیت این مشکل، آسیب پذیری بیشتر کودکان در درک حریم خصوصی و آگاهی آنها از مشکلات اطراف آن است.
نکات زیر را جهت حفاظت از فرزندانتان در مقابل آسیب فضای مجازی رعایت کنید:
1 – کودکان کم سن باید به صورت کنترل شده از فضای مجازی استفاده کنند.
2 – به طور مرتب مواظب تنظیمات حریم خصوصی و امنیت کودکانتان باشید.
3 – حساب های کاربری آنها را به مراتب چک کنید.
4 – مراقب باشید تا از فیلترشکن ها استفاده نکنند.
5- قانون گذاری منظمی جهت استفاده از اینترنت برای آن ها قرار دهید.
6 – عادت های کودکان خود را شناسایی کنید.
7 – ابتدا خودتان را اصلاح کنید چرا که الگوی کودکان والدین آنها هستند.
8 – همواره جهت استفاده از نرم افزار ها و فضای مجازی اطلاعات خود را به روز کنید.
9 – حواستان به تصاویر و مطالبی که فرزندتان در فضای مجازی به اشتراک می گذارد باشد.
10 – سعی کنید اینترنت را در اتاق فرزندانتان ممنوع کنید.
تاثیر فضای مجازی در نارضایتی های خانوادگی
یکی از بزرگترین مشکلات اجتماعی ناشی از استفاده نادرست از فضای مجازی پیش روی جوامع امروزی، ضعف بنیان خانواده است. از آنجا که مشکلات خانوادگی در قالب ناهنجاری های اجتماعی به وجود می آیند، خانواده و سلامت آن از اهمیت فوق العاده ای برخوردارند. آماده سازی کودکان برای به عهده گرفتن مسئولیت های اجتماعی یکی از مهم ترین و اساسی ترین وظایف خانواده هاست. جوانان باید برای زندگی مشترک آماده شوند و سعی کنند روابط خود را با اطرافیان خود به سطح عادی و قابل قبولی تنظیم کنند. صرف نظر از تعداد مسائلی مانند بالا بردن سن ازدواج، طلاق، فرار از خانه، فحشا و دیگر مشکلات خانوادگی که وجود دارد، سرد شدن روابط عاطفی و نارضایتی از زندگی خانوادگی موجب آسیب های زیادی می شود. یکی از مسائلی که موجب نارضایتی های خانوادگی و مشکلات فراوان می شود فضای مجازی و آثار مخرب آن است که باید کنترل شده و از بروز این گونه آسیب ها به بنیان خانواده جلوگیری شود.
آسیب فضای مجازی
جایگزین روابط مجازی و دوستی در آن با روابط خانوادگی
امروزه اینترنت جایگزین دوستان و نزدیکان در زندگی اجتماعی شده و در واقع جایگزین دوستی و روابط خانوادگی شده است. افرادی که ساعت ها را در اینترنت می گذرانند، بسیاری از ارزش های اجتماعی را نقض می کنند. زیرا فرد دیگر فعالیت های اجتماعی خود را رها می کند و به فعالیت های فردی روی می آورد. کاربران اینترنت ممکن است هرگز از افسردگی و انزوای اجتماعی خود آگاه نباشند و اگر از آن آگاه باشند ممکن است آن را نشناسند. اما ماهیت کار با اینترنت به گونه ای است که فرد را تحت الشعاع قرار می دهد. تحقیقات حاکی از آن است که دنیای اجتماعی در آینده دنیایی منزوی خواهد بود زیرا اینترنت به دلیل رشد خود و جاذبه های کاذبی که برای نوجوانان ایجاد می کند، آنها را به خود وابسته می کند و جایگزین والدین می شود.
راه های جلوگیری از آسیب فضای مجازی به بنیان خانواده:
1- سعی کنید در خانواده تان روابط صمیمی ایجاد کنید.
۲- اعتماد فرزندان و والدین خود را جلب کنید.
3- جزییات و روابطی که در فضای مجازی دارید به دنیای واقعی وارد نکنید.
4- در صورتی که کار مهمی ندارید از فضای مجازی استفاده نکنید.
5- از فاش کردن مشکلات و رازهای خانواده در فضای مجازی پرهیز کنید.
۶- اطلاعات شخصی و خانوادگی خود را در فضای مجازی نشر ندهید.
نتیجه گیری و کلام پایانی:
اینترنت ابزار خوبی برای توسعه افکار و ایده های انسان است؛ به شرطی که از آن به درستی استفاده شود. برای ورود به دنیای مجازی، افراد باید اطلاعات کافی برای جلوگیری از مشکلات اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی داشته باشند. جلوگیری از آسیب های اخلاقی و اجتماعی و توجه والدین به رفتار فرزندان بسیار مهم است و برای جلوگیری از فروپاشی خانواده ها، والدین باید تا حدودی در فناوری ها و استفاده از نرم افزارها مهارت داشته باشند و بدانند که تغییر رفتار کودکان به معنای تغییر عقیده آنها است. وقتی شخصیت آنها به اشتباه شکل می گیرد، راه را برای کلاهبرداران باز می کند تا به حریم خصوصی افراد و محیط امن خانواده نفوذ کنند. بنابراین اگر خانواده ها آگاهی کافی و لازم در مورد راه های جدید برای برقراری ارتباط با فرزندان خود داشته باشند، از آسیب های زیادی جلوگیری خواهند کرد.
مطالب زیر را حتما بخوانید
-
چه زمانی مسواک زدن کودک را شروع کنیم؟
1.37k بازدید
-
همه چیز درباره ی سوراخ کردن گوش کودک و مسائل مربوط به آن
665 بازدید
-
فرزند پروری بعد از طلاق و جدایی باید چگونه باشد؟
360 بازدید
-
علل لجبازی و پرخاشگری در کودکان و طریقه ی مواجهه ی درست با آن
860 بازدید
-
بهترین سن یادگیری زبان دوم چه زمانی است؟
1.15k بازدید
-
آموزش نقاط خصوصی بدن به کودکان باید چگونه انجام گیرد؟
14.88k بازدید
دیدگاهتان را بنویسید